امروزه با گسترش علوم کامپیوتر و به تبع آن سیستم‌های کامپیوتری و الکترونیکی، موارد کاربری این ابزارها در زندگی روزمره بشر به شکل فزآینده‌ای توسعه یافته است. بدین‌ترتیب نقش سیستم‌های مذکور در زندگی، روزبه‌روز پررنگ‌تر شده و صرف‌نظر کردن از قابلیت‌های آنها نیز دشوارتر به‌نظر می‌رسد. در همین راستا طی سالیان اخیر اصطلاحاتی نظیر “سیستم‌های هوشمند” و هوشمند سازی در محافل مختلف جهانی مطرح شده‌اند و اکنون واژه‌هایی مانند گوشی هوشمند، دولت هوشمند، مدرسه هوشمند، ساختمان هوشمند، اتومبیل هوشمند و لوازم‌خانگی هوشمند با ذهن افراد جامعه چندان بیگانه نیستند.
تعریف هوشمندسازی
برای بحث “هوشمندسازی” تعاریف علمی و تخصصی متعددی ارایه شده است. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله سازمان خلاق و تاثیر نقش مدیریت را بخوانید. اما به‌طور کلی می‌توان گفت:هوشمندسازی به‌معنای بهره‌گیری از ابزارها و تکنیک‌های فنی و اطلاعاتی جهت مدیریت صحیح امور، تسهیل فعالیت‌ها، ارتقا و اصلاح سبک زندگی، شتاب بخشیدن به اجرای دقیق و حرفه‌ای‌تر امور، کاهش مصرف انرژی و بهره‌برداری حداکثری از خدمات حوزه فناوری اطلاعات در راستای ارتقا شاخص‌های زندگی فردی و اجتماعی است.”
مفاهیم “هوشمندسازی” و “سیستم‌های هوشمند” با یکدیگر گره خورده و لازم و ملزوم هم به‌شمار می‌روند. سیستم‌های هوشمند ابزارهایی هستند که می‌توانند وقایع دنیای پیرامون خود را درک کرده و در قبال آنها به‌صورت هدف‌مند واکنش نشان دهند. در واقع این سیستم‌ها به‌طور منطقی و همانند یک انسان تفکر نموده و عمل می‌کنند. هرچه اعمال این سیستم‌ها دقیق‌تر و به نمونه‌های انسانی نزدیک‌تر باشد؛ هوشمندتر قلمداد می‌شوند.
در این قسمت با مقوله‌ای تحت‌عنوان هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی سروکار خواهیم داشت. همچنین به لطف وجود تکنیک‌های یادگیری ماشینی، عملکرد این سیستم‌ها با گذر زمان اصلاح خواهد شد. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله ارتباط مغز و کامپیوتر نیورالینک را بخوانید.
مزایا و دلایل ضرورت هوشمندسازی
امروزه اهمیت هوشمندسازی تقریبا بر هیچ‌کس پوشیده نیست و کلیه سیاست‌مداران و مدیران به‌دنبال ترویج آن در جامعه هدف خود هستند. افزایش هزینه نیروی کار، بازدهی پایین و احتمال بروز خطاهای انسانی بعضا جبران‌ناپذیر، بسیاری از مدیران و کارفرمایان را برای به‌کارگیری سیستم‌های هوشمند متقاعد نموده است.
عمده‌ترین مزایای فرآیند هوشمند سازی به‌شرح زیر است:
- حذف برخی عوامل انسانی و صرفه‌جویی در هزینه‌های مالی و زمانی
- نظارت و کنترل دقیق میزان مصرف انرژی و جلوگیری از اتلاف ناخواسته آن
- کاهش ریسک بروز خطاهای انسانی
- افزایش بازدهی و طول عمر تجهیزات و کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری آنها
- امکان مدیریت از راه دور و بازبینی و کنترل پیوسته خطا
- افزایش بهره‌وری نیروی انسانی از طریق اعمال سیاست‌های نظارتی
موارد کاربری هوشمندسازی و سیستم‌های هوشمند
اکنون این سیستم‌های هوشمند سازی در حوزه‌های مختلفی نظیر اتوماسیون صنعتی، خدمات بازرسی و نظارتی، احرازهویت (با استفاده از مشخصه‌های بیومتریکی)، پزشکی، رباتیک، خدمات آموزشی، حمل‌ونقل هوشمند، گردش‌گری الکترونیکی و بسیاری از زمینه‌های دیگر به‌صورت گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله سیستم مدیریت هوشمند ساختمان BMS را بخوانید. در ادامه به بررسی برخی موارد کاربری شاخص فرآیند هوشمندسازی در حوزه‌های مذکور می‌پردازیم:
- اتوماسیون صنعتی: به‌کارگیری ربات‌ها جهت کنترل فرآیند تولید در صنایع کشاورزی، غذایی، پتروشیمی و خودروسازی علاوه بر ارتقا سطح کمی و کیفی تولیدات به کاهش ضایعات نیز کمک می‌کند.
- بازرسی و نظارت: راه‌اندازی سیستم‌های امنیتی و نظارت از راه دور شامل دوربین‌های مداربسته، درب‌های هوشمند و سیستم‌های ضد سرقت
- احرازهویت: سیستم‌های تشخیص هویت مبتنی بر مولفه‌های بیومتریکی نظیر اسکنر اثرانگشت، اسکنر عنبیه و فناوری‌های تشخیص چهره
- پزشکی: طراحی نرم‌افزارهای تشخیص بیماری و ساخت ربات‌های جراح یا پرستا
- آموزش: ارایه آموزش تطبیق‌پذیر، تصحیح دقیق اوراق امتحانی و پاسخ‌گویی به پرسش‌های دانش آموزان از طریق تولید ربات‌های آموزگار
- حمل‌ونقل: ساخت اتومبیل‌های خودران، کنترل خودکار جریان ترافیک شهری، افزایش ایمنی عابران و کاهش حجم آلاینده‌های جوی
- گردش‌گری: تولید نرم‌افزارهایی جهت مکان‌یابی دقیق و پیشنهاد برترین مراکز تفریحی، رستوران‌ها، هتل‌ها، کافی‌نت‌ها و … به گردش‌گران
اکثریت مردم تقریبا نیمی از زمان روز را در منزل سپری می‌کنند؛ لذا هوشمندسازی ساختمان‌ها در ارتقا سطح کیفی زندگی نقش به‌سزایی دارد. امروزه با توسعه مفهوم اینترنت اشیا، کنترل بسیاری از تجهیزات برقی منازل از راه دور و به کمک تلفن‌همراه یا اینترنت امکان‌پذیر شده است. در این ساختمان‌ها، کلیه وسایل از طریق یک سامانه مرکزی با یکدیگر مرتبط بوده و تجهیزات گرمایشی و سرمایشی، تهویه هوا، سیستم روشنایی، قفل‌ها و دوربین‌ها از راه دور یا بر اساس تنظیمات پیش‌تر تعریف شده به‌صورت خودکار قابل کنترل هستند.
فواید هوشمند سازی چیست؟
بصورت کلی هوشمند سازی در هر بستری که اتفاق بیافتد فواید زیادی را برای آن به همراه دارد که عمومی ترین این فواید را می توان بصورت زیر بر شمرد:
- صرفه جویی در زمان و وقت به دلیل حذف عوامل انسانی
- صرفه جویی در مصرف انرژی به دلیل کنترل و حذف عوامل مصارف نا خواسته
- کاهش دخالت نیروی انسانی و در نتیجه کاهش خطا
- افزایش طول عمر تجهیزات و دستگاه های مختلف
- امکان برنامه ریزی و به دنبال آن انجام امور بر اساس زمان های تعریف شده
- امکان برنامه ریزی برای موضوعات مختلف از جمله تعمیر و نگهداری و یا حذف برخی از موارد
- امکان مدیریت از راه دور بسیاری از فرآیند ها و کارها
- امکان بازبینی و کنترل خطا در هر زمان
- امکان ثبت رویداد ها و استفاده از ذخایر اطلاعاتی
- امکان استفاده از سیستم های هشدار دهنده و اطلاع رسان
- امکان بالا بردن بهره وری در نیروی انسانی با اعمال رفع محدودیت ها
- و …
دلایل استفاده از هوشمند سازی
با این توضیحات باید گفت دلیل هوشمند سازی بسیاری از امور تلاش برای بالا بردن کیفیت زندگی است و اهمیت بالا بودن کیفیت زندگی است که باعث شده تا سیاست گذاران اجتماعی ، مدیران، مسئولان و تمامی عوامل دخیل در ایجاد کیفیت زندگی تلاش می کنند تا با استفاده از فناوری اطلاعات موضوعی به نام هوشمند سازی را در جامعه توسعه دهند و تمامی برنامه ها، سیاست ها و عملیات های اجرایی در جامعه را به همین منظور به سمت هوشمند سازی ببرند و اگر این کار انجام نشود در آینده ای نه چندان دور شاهد عقب ماندگی و فروپاشی دولت ها و ساختار ها خواهیم بود.
عدم استفاده از هوشمند سازی
دولت ها ، شرکت ها، خدمات، ساختمان ها، مدارس، بیمارستان ها و تمامی موضوعات داخل یک اجتماعی به نام شهر اگر به سمت هوشمند سازی نروند محکوم به شکست و نابودی خواهند بود. اگر جامعه با این عوامل همراه نشود تردید نداشته باشید که یک جامعه عقب مانده خواهد بود، شهر هایی که هوشمند نشوند تردید نکنید که بی نظمی ، سو استفاده و هرج و مرج در آنها بیداد خواهد کرد، مدارسی که هوشمند نشوند چیزی برای ارائه به دانش آموزان و دانشگاه ها برای دانشجویان ندارند و به همین ترتیب خانه هایی که هوشمند نشوند نمی توانند رفاهی برای ساکنان خود داشته باشند.
سخن آخر در مورد هوشمند سازی
با توجه به مفهوم گسترده هوشمند سازی می توان به یک نتیجه کلی رسید و آن هم اینکه اگر از موضوعی به نام شهر هوشمند، دولت هوشمند، مدرسه هوشمند و ساختمان هوشمند یا خانه هوشمند سخن به میان می آید به این مفهوم است که ساختارهای هوشمند در هر بعد قابل اجرا هستند.
پیش به سوی هوشمند سازی
امروزه با شکل گیری مفهوم شهر هوشمند و در کنار آن مفاهیم دیگر از جمله خانه هوشمند و حمل و نقل هوشمند و یا مدرسه هوشمند می بینیم که اخیرا موضوعاتی دیگر مانند بیمارستان هوشمند، صنعت هوشمند، تولید هوشمند، کسب و کار هوشمند، انبار داری هوشمند و … نیز هر روز بیشتر به وجود می آیند.
سخن پایانی
شما در این مقاله با هوشمند سازی آشنا شدید.همچنین از کاربرد آن در بخش های مختلف آگاه شدید.اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.